Prezident Shavkat Mirziyoyev 4-yanvar kuni qishloq xo‘jaligida suvdan foydalanish samaradorligini oshirish bo‘yicha takliflar taqdimoti bilan tanishdi.
Mamlakatimizda suv resurslari tanqisligi tobora kuchayib borayotgan hozirgi sharoitda ulardan oqilona va oqilona foydalanishga alohida e’tibor qaratilmoqda. Keyingi yillarda 472 ming gektar yer tomchilatib, 48 ming gektar maydon esa yomg‘irli sug‘orishga o‘tkazilib, 97 ming gektar maydonda suvni tejaydigan texnologiyalar joriy etildi. 649 ming gektar maydonda lazerli tekislash ishlari amalga oshirildi.
Ushbu chora-tadbirlar natijasida birgina 2023-yilda 2 milliard kub metr suv tejab qolindi. Bu Buxoro viloyatining yillik suv iste’moliga teng.
Bu boradagi ishlar ko‘lamini kengaytirishga hududlardagi muayyan muammolar to‘sqinlik qilmoqda. Masalan, tuman irrigatsiya boshqarmalarining vakolatlari xo‘jaliklararo kanallar bilan chegaralangan. Suv ta’minoti xizmatlari to’liq moliyalashtirilmagan. Tijorat banklari tomonidan jamg‘arma texnologiyalarini joriy etish uchun ajratilayotgan kreditlar fermerlar uchun unchalik qiziq emas.
Shu munosabat bilan davlatimiz rahbari topshirig‘iga binoan suv resurslarini boshqarish tizimining quyi bo‘g‘inini takomillashtirish va ulardan foydalanish samaradorligini oshirish bo‘yicha takliflar ishlab chiqildi.
Shu tariqa, viloyat irrigatsiya boshqarmalari va ixtisoslashtirilgan xizmatlar negizida “Suv berish xizmatlari” davlat muassasalarini tashkil etish rejalashtirilgan. Ular ekskavator va boshqa texnikalar bilan ta’minlanadi, bu esa sug‘orish tarmoqlariga xizmat ko‘rsatish xarajatlarini ikki baravar kamaytiradi.
Shuningdek, barcha sug‘orish tarmoqlarini inventarizatsiyadan o‘tkazish, ularni egalariga berish va yagona identifikatsiya raqamini ishlab chiqish ko‘zda tutilgan.
Joriy yildan dalaga berilgan 1 kub metr suv uchun to‘lov 100 so‘m etib belgilandi. Ko‘pchilik ongida “suv tekin” degan stereotipni o‘zgartirish vaqti keldi, deyiladi yig‘ilishda.
Shu munosabat bilan suv iste’molchilari bilan hisob-kitoblarni tabaqalashtirilgan tartibda tashkil etish taklif etildi. Xususan, 2025 yildan boshlab suv hisoblagichlarini o‘rnatgan va tejamkor texnologiyalarni joriy etgan fermerlarga nisbatan pastroq soliq koeffitsientini, amalga oshirmaganlarga esa, aksincha, oshirish koeffitsientini qo‘llash ko‘zda tutilgan. Shu bilan birga, suv ta’minoti xizmatlari uchun to’lovlar bekor qilinadi.
Yig‘ilishda suvni tejovchi texnologiyalarni joriy etishni yanada rag‘batlantirish chora-tadbirlari ham muhokama qilindi.
Ushbu maqsadlar uchun imtiyozli kredit liniyasi ochilishi qayd etildi. Xususan, kreditlar 14 foiz stavkada 5 yil muddatga ikki yillik imtiyozli davr bilan beriladi. Qoraqalpog‘iston Respublikasi va Xorazm viloyatidagi loyihalar uchun stavka 10 foizni tashkil etadi. Dehqonlardan bunday kreditlar olayotganda mulkni garovga qo‘yish talab etilmaydi.
Shu bilan birga, onlayn kredit olish imkoniyati mavjud. Masalan, “Agrobank” tomonidan “Suvkredit.uz” tizimi ishlab chiqilgan. Pudratchilar zimmasiga suvni tejovchi texnologiyalarni faqat puxta loyiha asosida qurish, o‘rnatilgan tizimlarga kamida ikki yil kafolat berish va kamida 5 yil xizmat ko‘rsatish kabi qo‘shimcha majburiyatlarni yuklash ko‘zda tutilgan. Ushbu talablarga javob bermaydigan pudratchilar tizimga kiritilmaydi.
Xabaringiz bor, bugungi kunda suvni tejash tizimlari joriy etilgan har bir gektar yer uchun 8 million so‘m miqdorida subsidiya ajratilmoqda. Shu paytgacha ushbu mablag‘ning 50 foizi texnologiya o‘rnatilgan yili, qolgani esa keyingi yili to‘lanardi. Ushbu shartni, shuningdek, texnologiya o’rnatilgan yili subsidiyani to’liq to’lash orqali soddalashtirish rejalashtirilgan.
Davlatimiz rahbari ushbu takliflarni ma’qullab, har bir oxirgi foydalanuvchini qamrab olish tizimini to‘g‘ri yo‘lga qo‘yish, suvni tejash ishlari ko‘lamini kengaytirish bo‘yicha ko‘rsatmalar berdi.